14C Datowanie radiowęglowe podręcznik Podstawy Metody Historia Radiowęgla w Polsce Gliwice Poznań Home
Calculate the distance in radiocarbon age between two calendar dates or see it
7th 14C & Archaeology, 2013, Ghent. IntCal13; zoom: upper, medium, lower part.
21st International Radiocarbon Conference Paris, 9-13 July 2012. Posters (jpg 1MB):
Does multiverse idea influence the interpretation of radiocarbon dates?
Visualization of the radiocarbon method resolution power Text
Wiggle matching in calculation spreadsheet download: WiggleM.xls
Calibration of Mangerud’s Boundaries Walanus Adam; Nalepka Dorota, Radiocarbon, 2010, 52/4, p.1639-1644
Boundary | Conv BP | BC | Cal BP | b2k |
Subboreal / Subatlantic | 2500 | 600 | 2550 | 2600 |
Atlantic / Subboreal | 5000 | 3800 | 5750 | 5800 |
Boreal / Atlantic | 8000 | 7000 | 8950 | 9000 |
Preboreal / Boreal | 9000 | 8200 | 10 150 | 10 200 |
Younger Dryas / Preboreal | 10 000 | 9500 | 11 450 | 11 500 |
Alleröd / Younger Dryas | 11 000 | 11 000 | 12 950 | 13 000 |
Older Dryas / Alleröd | 11 800 | 11 700 | 13 650 | 13 700 |
Bølling / Older Dryas | 12 000 | 11 900 | 13 850 | 13 900 |
Middle Glacial / Bølling | 13 000 | 13 600 | 15 550 | 15 600 |
Systematic bias of radiocarbon method Walanus Adam, Radiocarbon, 2009, 51/2, p.433-436. Fig. 2.
PAU Komisja Paleogeografii Czwartorzędu, 2010 03 12, 11.00
1. Prof. dr hab. Marek Krąpiec
Laboratorium Radiowęglowe w Skale - zagadnienia organizacyjne i metodologiczne.
2. Dr hab. Adam Walanus prof. AGH BP - historia i przyszłość
3. Dr hab. Adam Walanus prof. AGH Metody bayesowskie - czy warto o tym mówić?
4. Dr Adam Michczyński Krzywa kalibracyjna 14C IntCal09 - 50 000 BP. Co nowego w porównaniu z IntCal04?
INTCAL09 Calibration in MS Excel. Download: C14Calib.xls
Tajemnica grobu Mikołaja Kopernika. Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, Kraków 2010.
Radiowęgiel, a sprawa Kopernika. O możliwości wykorzystania datowań do weryfikacji autentyczności historycznych obiektów decyduje,
jak zwykle, krzywa kalibracyjna której odpowiedni fragment pokazany jest niżej. Zaznaczony jest tu czas życia Kopernika. Mając wątpliwość czy badany szczątek organiczny (zawierający pierwiastek C) pochodzi z roku 1540, czy, na przykład, z 1640, widzimy, że ponieważ radiowęglowa krzywa kalibracyjna ma taką samą wartość dla tych dwóch dat, to 14C tej wątpliwości nie rozwieje. Jeżeliby jednak zachodziło podejrzenie, że mamy falsyfikat XIX-wieczny, to datowanie da odpowiedź jednoznaczną. Pamiętać trzeba przy tym, że w przypadku szczątków drewna, radiowęgiel datuje moment powstawania danego odcinka przyrostu drzewa.
Pamiętać trzeba również, że po roku 1950 rozpoczął się gwałtowny wzrost koncentracji 14C w atmosferze wywołany testami broni jądrowej, co pozwala jednoznacznie zidentyfikować obiekty z tego okresu (patrz
wykres).
Podręcznik Datowanie Radiowęglowe, Adam Walanus, Tomasz Goslar, 2009, Wydawnictwo AGH
1983: Bayesian methods in Polish Archaeology
"Kalibracja" chronozon Mangeruda: Botanical Guidebooks, 2005 Zurych 2008: abstrakt plakat
Krzywa kalibracyjna INTCAL04, wykresy, zakres w tys. lat BP: 26-0 13-9 10-6 7-3 4-0
Kalibracja w Excelu, wystarczy wpisać datę i błąd. Pobierz plik
Kalibracja.xls
Żadnych makr, wszystko w arkuszu, dostępne każdemu!
Bayes’ theorem for archaeologists
Alex Bayliss, ROLLING OUT REVOLUTION: USING RADIOCARBON DATING IN ARCHAEOLOGY
RADIOCARBON, Vol 51, Nr 1, 2009, p 123–147
"Kalibracja" w zakresie 1955-2001 AD
czyli dokładny wykres pozwalający odczytać możliwy wiek próbki w zależności of Δ14C, na bazie "efektu bombowego". Dane liczbowe wg. Quan Hua, Mike Barbetti, Review of Tropospheric Bomb 14C Data for Carbon Cycle Modeling and Age Calibration Purposes, RADIOCARBON, Vol 46, Nr 3, 2004, p 1273–1298.
18 czerwca 2009,
w Skale, Marek Krąpiec otworzył Laboratorium Radiowęglowe,
www.C14.pl
I Polski Kongres Geologiczny, VIII GEOLOGIA CZWARTORZĘDU, 28 czerwca 2008, 12.30-12.50
Komisja Geoinformatyki PAU 14 maja 2008
Referaty:
Adam Walanus, Czy potrzebny jest wiek konwencjonalny 14C?
czyli
Tak zwana radiowęglowa skala wieku (wiek konwencjonalny 14C) używana jest jeszcz przez bezwładność. Jej stosowanie w czasie, gdy dawno ustabilizowana jest już kalibracja metody, nie ma uzasadnienia innego jak to, że niechętnie zmienia się przyzwyczajenia. Wiek konwencjonalny 14C jest pewnym, jednym z wielu wewnętrznych parametrów metody. Dobrze jest mieć go zanotowanym w protokole z pomiaru, obok metody preparatyki próbki, lecz nie można go traktować jako wynik pomiaru wieku próbki. Wynikiem jest tzw. data kalibrowana (patrz tekst w Archeologii Polski o kłopotach z interpretacją dat kalibrowanych), czyli po prostu wiek próbki (jak w każdym pomiarze czegokolwiek obarczony niepewnością - otrzymuje się tzw. przedział ufności).
Związek między wiekien radiowęglowym a zwykłym, rzeczywistym (kalendarzowym) wiekiem wyznacza krzywa kalibracyjna metody 14C. Tu podana (w formie liczbowej) w wersji pełnej, a tu w skróconej.
Zagadnienie przeliczenia na zwykły wiek granic holoceńskich chronozon Mangeruda omówione jest w tekście wygłoszonym na Warsztatach Archeobotanicznych w Igołomii.
Poniższy wykres jest próbą wskazania czym jest "radiowęglowa skala czau". Na przykładzie dat historycznych (w innych zakresach wieku jest podobnie) widać wyraźnie co dzieje się gdy upierać się przy "wieku konwencjonalnym". Zdarzenia odległe o 200 lat stają się równoczesne, zdarzenia późniejsze poprzedzają wcześniejsze itp.
"Zegar" wieku radiowęglowego; pobierz program ZegarR.exe
ARCHEOLOGIA AWANGARDĄ NAUK ŚCISŁYCH. O FORMIE KALIBROWANYCH DAT 14C pdf
WIEK RZECZYWISTY GRANIC CHRONOZON WYZNACZONYCH W LATACH RADIOWĘGLOWYCH pdf
Bardzo prosty w obsłudze, kalibruje na bazie aktualnej krzywej kalibracyjnej (04).
Funkcja głębokość-wiek w profilach osadów jeziora Zeribar na podstawie dat 14C i danych paleobotanicznych.
Adam Walanus: Zdolność rozdzielcza metody radiowęglowej
Adam Walanus: O pewnym problemie interpretacji prawdopodobieństwa w datowaniach radiowęglowych
prezentacja PPT
Radiocarbon and Archaeology 5th International Symposium
Zurich, 26-28 March 2008
A. Walanus, Systematic bias of radiocarbon method
poster(gif)
A. Walanus, D. Nalepka, Calendar age of boundaries arbitrarily determined as radiocarbon age
poster(gif)
Komisja Paleogeografii Czwartorzędu PAU 14 grudnia 2007
Tomasz Goslar, Jak podawać wynik datowania 14C? Dogmat i rozsądek.
D.J. Michczyńska, A. Michczyński, A. Pazdur i L. Starkel, Kalendarzowe wartości granic chronostratygraficznych dla terenu Polski.
Marek Krąpiec, Dendrochronologia - datowanie absolutne i względne.
Sławomir Kadrow, Archeologia wobec dat radiowęglowych.
Wiek radiowęglowy już minął
Kropki na wykresie odległe są o 5 lat (prawdziwych = zwykłych, nie radiowęglowych). Jak widać, czasami 5 lat to 25 "lat radiowęglowych", albo i -25 (czas płynie wstecz), ewentualnie zero (czas stoi).
Teksty artykułów
Program do kalibracji dat 14C
Pobierz Kal14C04.exe (w przypadku kłopotów: wersja pliku bez rozszerzenia nazwy .exe (trzeba dopisać po ściągnięciu))
Prezentacja PowerPoint
Komisja Paleogeografii Czwartorzędu PAU: "Paleoekologia jeziora Zeribar w górach Zagros (Iran) w czasie ostatnich 48 tysięcy lat",
23 marca 2007
Gliwice 2004
Tę blachę aluminiową, na L1, osłaniającą lampowe układy gaszące, jak zrobiłem, to prof. Mościcki się dziwił, jakie to mam zdolności metaloplastyczne. Z szyny nad L4, do zdejmowania krążków, też byłem dumny. Pierwsze układy na kościach TTL, po Pomykałowych tranzystorach, wypadły już jak i one, które jeszcze naprawiałem. Ołowianych odlewów nie widać, tych ze "starego" ołowiu, znalezionego na złomowisku w Radzionkowie (skąd jest rektor Musioł) zupełnie nie widać, bo są przy samych licznikach. Blachę mosiężną założyłem na L1 jak BHP się czepiało, że goły ołów jest na wierzchu. Moje niskobudżetowe konstrukcje HV (w tym opatentowany powielacz napięcia) zastąpione przez produkty profesjonalne. Liczniki L2 i L3 leżą (tam z tyłu), bo zamiast pływać w oleju transformatorowym owinięte są, po prostu folią pakunkową (pomysł z kondensatorów styrofleksowych - nie wiem, czy jeszcze takie są). ...
Konferencja w Rzeszowie, 2004
Uaktualnienia skryptu "Wyznaczanie wieku metodą 14C"
Adam Walanus, Tomasz Goslar, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2004
(nakład wyczerpany)
Nowa wersja krzywej kalibracyjnej nie różni się znacznie od poprzedniej, jednak sięga dalej i jest dokładniejsza.
Najnowsza wersja programu kalibracyjnego OxCal 3.10 (dostępnego na stronie http://www.rlaha.ox.ac.uk/orau/oxcal.html) używa nowej krzywej Intcal04, opublikowanej w:
Reimer PJ, MGL Baillie, E Bard, A Bayliss, JW Beck, C Bertrand, PG Blackwell, CE Buck, G Burr, KB Cutler, PE Damon, RL Edwards, RG Fairbanks, M Friedrich, TP Guilderson, KA Hughen, B Kromer, FG McCormac, S Manning, C Bronk Ramsey, RW Reimer, S Remmele, JR Southon, M Stuiver, S Talamo, FW Taylor, J van der Plicht, and CE Weyhenmeyer. 2004 Radiocarbon 46:1029-1058.
Rozkłady gęstości prawdopodobieństwa otrzymane wg nowej i starej krzywej kalibracyjnej różnią się minimalnie. Jedynie dla starszych wieków różnice zaczynają być istotne.
W tabeli podane są wyniki kalibracji przykładowych dat radiowęglowych, otrzymane wg starej i nowej krzywej kalibracyjnej. Podane są pełne (bez przerw) przedziały 95% (2 sigma).
Data 14C | OxCal 3.9 1998 | OxCal 3.10 2004 |
500±30BP | 1330AD 1450AD | 1330AD 1450AD |
1000±40BP | 960AD 1160AD | 940AD 1150AD |
1500±40BP | 440AD 640AD | 440AD 640AD |
2000±50BP | 150BC 120AD | 160BC 110AD |
2500±50BP | 790BC 420BC | 790BC 420BC |
3000±50BP | 1390BC 1050BC | 1390BC 1060BC |
4000±50BP | 2740BC 2350BC | 2820BC 2350BC |
5000±50BP | 3940BC 3670BC | 3940BC 3670BC |
8000±50BP | 7060BC 6700BC | 7060BC 6710BC |
10000±100BP | 10150BC 9250BC | 10000BC 9300BC |
12000±100BP | 13300BC 11700BC | 12130BC 11700BC |
15000±200BP | 16800BC 15300BC | 16800BC 15500BC |
Na poniższych wykresach porównać można obie krzywe kalibracyjne. Kolorem granatowym narysowana jest nowa krzywa (2004), a kolorem fioletowym stara (1998).
W styczniowym numerze Science (9 Jan 2004) ukazał się artykuł: Hughen K., Lehman S., Southon J., Overpack J., Marchal O., Herring C., Turnbull J., 2004, 14C activity and global carbon cycle changes over the past 50,000 years, Science v303 p202, w którym znaleźć można wyniki pomiarów przedłużające kalibrację metody 14C do 50000 lat, czyli do końca zasięgu metody. Nie jest to oficjalna kalibracja. Na poniższym wykresie widoczne są, przedstawione przez autorów ich własne wyniki (czarne kropki) jak i inne dotychczasowe pomiary. Ten nieco zmieniony wykres pozwala zorientować się, z jaką dokładnością można dziś kalibrować konwencjonalne (BP) wyniki pomiarów wykraczające poza 26000 lat BP.
Układ osi na wykresie jest taki, jaki konsekwentnie stosowano w skrypcie i jaki stosowany jest w programie kalibracyjnym OxCal. Podobnie jednostki. Oczywiste jest, że konwencjonalne daty 14C podawane są w latach BP (Before Present - przed 1950AD), należy jednak zwrócić uwagę, że oś pozioma wieku kalendarzowego opisana jest na wykresie w skali AD/BC, inaczej niż w źródłowej pracy.