Datowanie Radiowęglowe

14C      Datowanie radiowęglowe podręcznik Podstawy Metody Historia Radiowęgla w Polsce Gliwice MK Poznań Home

Przez 20 lat znałem się na czymś dogłębnie, to były lata 80te i 90te. I to był właśnie radiowęgiel. Tak więc wiem, co to znaczy być naukowcem. Potem używałem dobrze mi znanych metod analizy danych do analizowania różnych, cudzych danych. Jednak nigdy nie publikowałem nic z czystej statystyki. Raczej miałem wprawę w liczeniu i rozumiałem statystykę.
1989 Michczyńska D. J., Pazdur M. F., Walanus A., 1989, Bayesian approach to probabilistic calibration of radiocarbon ages, PACT, vol. 29, p. 69-79
Calibration - IntCal 20     Depth-Age

IntCal 13   IntCal 09     IntCal 13 - the curve

Calculate the distance in radiocarbon age between two calendar dates or see it

7th 14C & Archaeology, 2013, Ghent. IntCal13; zoom: upper, medium, lower part.

21st International Radiocarbon Conference Paris, 9-13 July 2012. Posters (jpg 1MB):
Does multiverse idea influence the interpretation of radiocarbon dates?
Visualization of the radiocarbon method resolution power Text
Wiggle matching in calculation spreadsheet download: WiggleM.xls

Calibration of Mangerud’s Boundaries Walanus Adam; Nalepka Dorota, Radiocarbon, 2010, 52/4, p.1639-1644

Boundary Conv BP BC Cal BP b2k
Subboreal / Subatlantic 2500 600 2550 2600
Atlantic / Subboreal 5000 3800 5750 5800
Boreal / Atlantic 8000 7000 8950 9000
Preboreal / Boreal 9000 8200 10 150 10 200
Younger Dryas / Preboreal 10 000 9500 11 450 11 500
Alleröd / Younger Dryas 11 000 11 000 12 950 13 000
Older Dryas / Alleröd 11 800 11 700 13 650 13 700
Bølling / Older Dryas 12 000 11 900 13 850 13 900
Middle Glacial / Bølling 13 000 13 600 15 550 15 600

Systematic bias of radiocarbon method Walanus Adam, Radiocarbon, 2009, 51/2, p.433-436. Fig. 2.

ICELS_MK.exe    Calibration movie    Calibration watch    Inversions   

PAU Komisja Paleogeografii Czwartorzędu, 2010 03 12, 11.00
1. Prof. dr hab. Marek Krąpiec Laboratorium Radiowęglowe w Skale - zagadnienia organizacyjne i metodologiczne.
2. Dr hab. Adam Walanus prof. AGH BP - historia i przyszłość
3. Dr hab. Adam Walanus prof. AGH Metody bayesowskie - czy warto o tym mówić?
4. Dr Adam Michczyński Krzywa kalibracyjna 14C IntCal09 - 50 000 BP. Co nowego w porównaniu z IntCal04?

INTCAL09     Calibration in MS Excel. Download: C14Calib.xls

Tajemnica grobu Mikołaja Kopernika. Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, Kraków 2010.
Radiowęgiel, a sprawa Kopernika. O możliwości wykorzystania datowań do weryfikacji autentyczności historycznych obiektów decyduje, jak zwykle, krzywa kalibracyjna której odpowiedni fragment pokazany jest niżej. Zaznaczony jest tu czas życia Kopernika. Mając wątpliwość czy badany szczątek organiczny (zawierający pierwiastek C) pochodzi z roku 1540, czy, na przykład, z 1640, widzimy, że ponieważ radiowęglowa krzywa kalibracyjna ma taką samą wartość dla tych dwóch dat, to 14C tej wątpliwości nie rozwieje. Jeżeliby jednak zachodziło podejrzenie, że mamy falsyfikat XIX-wieczny, to datowanie da odpowiedź jednoznaczną. Pamiętać trzeba przy tym, że w przypadku szczątków drewna, radiowęgiel datuje moment powstawania danego odcinka przyrostu drzewa. Pamiętać trzeba również, że po roku 1950 rozpoczął się gwałtowny wzrost koncentracji 14C w atmosferze wywołany testami broni jądrowej, co pozwala jednoznacznie zidentyfikować obiekty z tego okresu (patrz wykres).

Podręcznik Datowanie Radiowęglowe, Adam Walanus, Tomasz Goslar, 2009, Wydawnictwo AGH

1983: Bayesian methods in Polish Archaeology

"Kalibracja" chronozon Mangeruda: Botanical Guidebooks, 2005 Zurych 2008: abstrakt plakat

Krzywa kalibracyjna INTCAL04, wykresy, zakres w tys. lat BP: 26-0 13-9 10-6 7-3 4-0

Kalibracja w Excelu, wystarczy wpisać datę i błąd. Pobierz plik Kalibracja.xls
Żadnych makr, wszystko w arkuszu, dostępne każdemu!

Bayes’ theorem for archaeologists Alex Bayliss, ROLLING OUT REVOLUTION: USING RADIOCARBON DATING IN ARCHAEOLOGY RADIOCARBON, Vol 51, Nr 1, 2009, p 123–147

"Kalibracja" w zakresie 1955-2001 AD

czyli dokładny wykres pozwalający odczytać możliwy wiek próbki w zależności of Δ14C, na bazie "efektu bombowego". Dane liczbowe wg. Quan Hua, Mike Barbetti, Review of Tropospheric Bomb 14C Data for Carbon Cycle Modeling and Age Calibration Purposes, RADIOCARBON, Vol 46, Nr 3, 2004, p 1273–1298.

18 czerwca 2009, w Skale, Marek Krąpiec otworzył Laboratorium Radiowęglowe, www.C14.pl

I Polski Kongres Geologiczny, VIII GEOLOGIA CZWARTORZĘDU, 28 czerwca 2008, 12.30-12.50
Adam Walanus: Zdolność rozdzielcza metody radiowęglowej   

Komisja Geoinformatyki PAU 14 maja 2008
Adam Walanus: O pewnym problemie interpretacji prawdopodobieństwa w datowaniach radiowęglowych    prezentacja PPT

Radiocarbon and Archaeology 5th International Symposium Zurich, 26-28 March 2008
A. Walanus, Systematic bias of radiocarbon method   poster(gif)
A. Walanus, D. Nalepka, Calendar age of boundaries arbitrarily determined as radiocarbon age    poster(gif)
Komisja Paleogeografii Czwartorzędu PAU 14 grudnia 2007

Referaty:

Adam Walanus, Czy potrzebny jest wiek konwencjonalny 14C?

Tomasz Goslar, Jak podawać wynik datowania 14C? Dogmat i rozsądek.
D.J. Michczyńska, A. Michczyński, A. Pazdur i L. Starkel, Kalendarzowe wartości granic chronostratygraficznych dla terenu Polski.
Marek Krąpiec, Dendrochronologia - datowanie absolutne i względne.
Sławomir Kadrow, Archeologia wobec dat radiowęglowych.

 


czyli

Wiek radiowęglowy już minął

Tak zwana radiowęglowa skala wieku (wiek konwencjonalny 14C) używana jest jeszcz przez bezwładność. Jej stosowanie w czasie, gdy dawno ustabilizowana jest już kalibracja metody, nie ma uzasadnienia innego jak to, że niechętnie zmienia się przyzwyczajenia. Wiek konwencjonalny 14C jest pewnym, jednym z wielu wewnętrznych parametrów metody. Dobrze jest mieć go zanotowanym w protokole z pomiaru, obok metody preparatyki próbki, lecz nie można go traktować jako wynik pomiaru wieku próbki. Wynikiem jest tzw. data kalibrowana (patrz tekst w Archeologii Polski o kłopotach z interpretacją dat kalibrowanych), czyli po prostu wiek próbki (jak w każdym pomiarze czegokolwiek obarczony niepewnością - otrzymuje się tzw. przedział ufności).

Związek między wiekien radiowęglowym a zwykłym, rzeczywistym (kalendarzowym) wiekiem wyznacza krzywa kalibracyjna metody 14C. Tu podana (w formie liczbowej) w wersji pełnej, a tu w skróconej.

Zagadnienie przeliczenia na zwykły wiek granic holoceńskich chronozon Mangeruda omówione jest w tekście wygłoszonym na Warsztatach Archeobotanicznych w Igołomii.

Poniższy wykres jest próbą wskazania czym jest "radiowęglowa skala czau". Na przykładzie dat historycznych (w innych zakresach wieku jest podobnie) widać wyraźnie co dzieje się gdy upierać się przy "wieku konwencjonalnym". Zdarzenia odległe o 200 lat stają się równoczesne, zdarzenia późniejsze poprzedzają wcześniejsze itp.
Kropki na wykresie odległe są o 5 lat (prawdziwych = zwykłych, nie radiowęglowych). Jak widać, czasami 5 lat to 25 "lat radiowęglowych", albo i -25 (czas płynie wstecz), ewentualnie zero (czas stoi).

"Zegar" wieku radiowęglowego; pobierz program ZegarR.exe

Teksty artykułów

ARCHEOLOGIA AWANGARDĄ NAUK ŚCISŁYCH. O FORMIE KALIBROWANYCH DAT 14C   pdf

WIEK RZECZYWISTY GRANIC CHRONOZON WYZNACZONYCH W LATACH RADIOWĘGLOWYCH   pdf

Program do kalibracji dat 14C

Bardzo prosty w obsłudze, kalibruje na bazie aktualnej krzywej kalibracyjnej (04).
Pobierz Kal14C04.exe (w przypadku kłopotów: wersja pliku bez rozszerzenia nazwy .exe (trzeba dopisać po ściągnięciu))

Prezentacja PowerPoint

Funkcja głębokość-wiek w profilach osadów jeziora Zeribar na podstawie dat 14C i danych paleobotanicznych.
Komisja Paleogeografii Czwartorzędu PAU: "Paleoekologia jeziora Zeribar w górach Zagros (Iran) w czasie ostatnich 48 tysięcy lat", 23 marca 2007

Gliwice 2004


Tę blachę aluminiową, na L1, osłaniającą lampowe układy gaszące, jak zrobiłem, to prof. Mościcki się dziwił, jakie to mam zdolności metaloplastyczne. Z szyny nad L4, do zdejmowania krążków, też byłem dumny. Pierwsze układy na kościach TTL, po Pomykałowych tranzystorach, wypadły już jak i one, które jeszcze naprawiałem. Ołowianych odlewów nie widać, tych ze "starego" ołowiu, znalezionego na złomowisku w Radzionkowie (skąd jest rektor Musioł) zupełnie nie widać, bo są przy samych licznikach. Blachę mosiężną założyłem na L1 jak BHP się czepiało, że goły ołów jest na wierzchu. Moje niskobudżetowe konstrukcje HV (w tym opatentowany powielacz napięcia) zastąpione przez produkty profesjonalne. Liczniki L2 i L3 leżą (tam z tyłu), bo zamiast pływać w oleju transformatorowym owinięte są, po prostu folią pakunkową (pomysł z kondensatorów styrofleksowych - nie wiem, czy jeszcze takie są). ...

Konferencja w Rzeszowie, 2004

Uaktualnienia skryptu "Wyznaczanie wieku metodą 14C"

Adam Walanus, Tomasz Goslar, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2004

(nakład wyczerpany)

Porównanie starej (intcal 98) i nowej (intcal 04) krzywej kalibracyjnej14C

Nowa wersja krzywej kalibracyjnej nie różni się znacznie od poprzedniej, jednak sięga dalej i jest dokładniejsza.

Najnowsza wersja programu kalibracyjnego OxCal 3.10 (dostępnego na stronie http://www.rlaha.ox.ac.uk/orau/oxcal.html) używa nowej krzywej Intcal04, opublikowanej w:

Reimer PJ, MGL Baillie, E Bard, A Bayliss, JW Beck, C Bertrand, PG Blackwell, CE Buck, G Burr, KB Cutler, PE Damon, RL Edwards, RG Fairbanks, M Friedrich, TP Guilderson, KA Hughen, B Kromer, FG McCormac, S Manning, C Bronk Ramsey, RW Reimer, S Remmele, JR Southon, M Stuiver, S Talamo, FW Taylor, J van der Plicht, and CE Weyhenmeyer. 2004 Radiocarbon 46:1029-1058.

Rozkłady gęstości prawdopodobieństwa otrzymane wg nowej i starej krzywej kalibracyjnej różnią się minimalnie. Jedynie dla starszych wieków różnice zaczynają być istotne.

W tabeli podane są wyniki kalibracji przykładowych dat radiowęglowych, otrzymane wg starej i nowej krzywej kalibracyjnej. Podane są pełne (bez przerw) przedziały 95% (2 sigma).

Data 14COxCal 3.9 1998OxCal 3.10 2004
500±30BP1330AD 1450AD1330AD 1450AD
1000±40BP 960AD 1160AD 940AD 1150AD
1500±40BP 440AD 640AD 440AD 640AD
2000±50BP 150BC 120AD 160BC 110AD
2500±50BP 790BC 420BC 790BC 420BC
3000±50BP 1390BC 1050BC 1390BC 1060BC
4000±50BP 2740BC 2350BC 2820BC 2350BC
5000±50BP 3940BC 3670BC 3940BC 3670BC
8000±50BP 7060BC 6700BC 7060BC 6710BC
10000±100BP 10150BC 9250BC 10000BC 9300BC
12000±100BP 13300BC 11700BC 12130BC 11700BC
15000±200BP 16800BC 15300BC 16800BC 15500BC

Na poniższych wykresach porównać można obie krzywe kalibracyjne. Kolorem granatowym narysowana jest nowa krzywa (2004), a kolorem fioletowym stara (1998).

Wstępna kalibracja do 50 tysięcy lat

W styczniowym numerze Science (9 Jan 2004) ukazał się artykuł: Hughen K., Lehman S., Southon J., Overpack J., Marchal O., Herring C., Turnbull J., 2004, 14C activity and global carbon cycle changes over the past 50,000 years, Science v303 p202, w którym znaleźć można wyniki pomiarów przedłużające kalibrację metody 14C do 50000 lat, czyli do końca zasięgu metody. Nie jest to oficjalna kalibracja. Na poniższym wykresie widoczne są, przedstawione przez autorów ich własne wyniki (czarne kropki) jak i inne dotychczasowe pomiary. Ten nieco zmieniony wykres pozwala zorientować się, z jaką dokładnością można dziś kalibrować konwencjonalne (BP) wyniki pomiarów wykraczające poza 26000 lat BP.

Układ osi na wykresie jest taki, jaki konsekwentnie stosowano w skrypcie i jaki stosowany jest w programie kalibracyjnym OxCal. Podobnie jednostki. Oczywiste jest, że konwencjonalne daty 14C podawane są w latach BP (Before Present - przed 1950AD), należy jednak zwrócić uwagę, że oś pozioma wieku kalendarzowego opisana jest na wykresie w skali AD/BC, inaczej niż w źródłowej pracy.