W Wydawnictwie AGH ukazał się podręcznik będący zaktualizowaną, poprawioną i rozszerzoną wersją podręcznika Wyznaczanie wieku metodą ¹⁴C, dla archeologów tych samych autorów, wydanego w Wydawnictwie Uniwersytetu Rzeszowskiego w 2004 r.

Metoda ¹⁴C datowania bezwzględnego wykorzystywana jest w wielu dziedzinach nauki dotykających przeszłości. Przeszłości odległej, jak dla historyka, a bliskiej z punktu widzenia geologa. Rozległość perspektyw badawczych, od humanistycznej archeologii do, dość ścisłych metod używającej geologii, poprzez paleogeografię i paleobotanikę, nie ułatwia zadania przedstawienia zasad działania fizycznej metody pomiaru wieku. Metody niełatwej, gdyż „wyśrubowanej” do maksimum osiągalnej dokładności, co wymaga stosowania niebanalnych metod, jak kalibracja, i niebanalnej, statystycznej interpretacji wyniku pomiaru.

Rzeczy te tłumaczone są tu od podstaw, na ile się da przy zachowaniu rozsądnej objętości tekstu. Podręcznik ma wyraźny aspekt praktyczny, jeden z autorów jest praktykiem datowania, drugi praktykiem dydaktyki metod ścisłych dla przyrodników. Dość dogłębnie wyjaśniane są też aspekty metodyczne związane z probabilistyczną interpretacją dat. Są to jednak ogólne zagadnienia metody naukowej i w niniejszym podręczniku poświęcono im więcej miejsca niż fizycznym problemom pomiarowym. W literaturze archeologicznej spotyka się na przykład bardzo zaawansowane wnioskowania bayesowskie, trudno więc, by w tego typu publikacji jak poniższa o tym nie wspomnieć. Z drugiej strony przyrodnicy standardowo posługują się metodami statystycznymi. Nie oznacza to jednak, że założono, iż Czytelnik wiedzą taką dysponuje.

Forma podręcznika podporządkowana jest celowi maksymalnej użyteczności dla czytelnika zaawansowanego, ale oczywiście i dla początkującego. Dlatego zagadnienia szczegółowe odesłane są do licznych i obszernych Uzupełnień. Mniejszą czcionką podane są dalej idące wyjaśnienia, które można pominąć bez utraty ciągłości treści. Liczne ilustracje opatrzone obszernymi podpisami powinny ułatwić „wyrywkowe” czytanie, które chyba jest coraz częstszym sposobem pozyskiwania wiedzy. Godząc się z takim podejściem, zrezygnowano z numerowania rozdziałów i rysunków, ponumerowane są za to strony, czego nie można powiedzieć o głównym dziś źródle wiedzy, WWW.

W stosunku do poprzedniej publikacji autorów (Walanus, Goslar 2004), poniższy podręcznik zawiera uaktualnioną krzywą kalibracyjną, co powinno mu zapewnić względnie długą ważność, nawet w ścisłym sensie liczbowym. Liczne są też uzupełnienia i korekty, za których dużą część autorzy winni są podziękowania Recenzentom, w osobach profesorów Kazimierza Różańskiego, Stanisława Hałasa i Heleny Hercman.

Indeks haseł: 10Be, 21 13C, 22, 23, 126 1950 rok, 12 230Th/234U, 38 5568 lat, 130 5730 lat, 11, 18, 19 68%, 27, 29, 41, 42, 76, 80 95%, 11, 27, 29, 41, 43, 45, 46, 74, 76 a posteriori, 49, 75, 76 a priori, 49, 74, 80 AAA, 90 AD/BC, 12 akceleratorowa technika, 23, 89 AMS, 22, 23, 86, 89, 130 atomy 14C, 19, 20, 21, 22, 50, 126 azot, 20 b2k, 13 Bayes, 42, 47, 49, 74 BC, 12 before present, 12 benzen, 25 BP, 12 C3/C4, 126 Całun Turyński, 10, 71, 80, 84, 88 celuloza, 90 chi-kwadrat, 57 CO2, 22, 129 conv, 12 CQL, 75 cząstka beta, 25 data, 13 datowanie, 13 delta 13C, 126 dendrochronologia, 17, 36, 55 diagenetyczne węglany, 92 dopasowanie, 56 dwa sigma, 29, 43, 58, 76 dwutlenek węgla, 10, 22, 25, 32, 90, 129 dyskretny, 13 Dżeser, 129 EDTA, 91 efekt bombowy, 16 efekt rezerwuarowy, 127 efekt Suessa, 129 efekt twardej wody, 127 Excel, 79 flattenings, 51 fotopowielacz, 25 frakcja, 22, 81, 86 frakcjonowanie izotopowe, 22, 126 fulwowe, 81, 90 funkcja gęstości, 28, 41 Gauss, 26, 32, 40 Gd, 133 Gdańsk, 133 Geochronometria, 131 Gliwice, 133 GPC, 25 grafit, 22, 32 H2O2, 92 H3PO4, 92 halsztacka kultura, 52 HCl, 87, 90 HCOOH, 91 hipoteza zerowa, 30 holocen, 17, 37, 63, 82 huminowe, 81, 87, 90 IAEA, 131 IntCal04, 59, 93, 94, 118, 120, 124, 128 jądro atomowe, 17, 20, 25 jądrowe reakcje, 19 kalendarzowy wiek, 35 kalibracja, 35 kolagen, 10, 22, 63, 87, 91, 126 komendy OxCal, 75 kontekst archeologiczny, 72 konwencjonalny wiek, 12, 23, 29, 35, 38, 39, 46, 51, 56, 75, 80, 116, 126 koralowce, 37, 85 korekcyjny czynnik, 32 kosmogeniczne, 21 kości, 87 kras, 88, 92 krzywa dzwonowa, 28 krzywa Gaussa, 26, 28, 32 lateńska kultura, 52 Libby, 129 licznik proporcjonalny, 25 licznik scyntylacyjny, 25 lignina, 90 losowość, 17, 26, 74, 77, 78, 79 LSC, 25 makroszczątki roślinne, 86 Marine04, 128 masa próbki, 89 MCMC, 74 mediana, 46, 47 mezolit, 52 międzylaboratoryjna kontrola, 131 młodszy dryas, 50 moda, 46 Monte Carlo, 74 muszle, 92 NaClO3, 91 NaOH, 87, 90 neolit, 76 neutron, 20 nieskończony wiek, 11, 33 niesymetryczny błąd, 33 odchylenie standardowe, 28 odmłodzenie, 31, 82 odstająca wartość, 32 okres połowicznego zaniku, 18, 21 otwornice, 85 outlier, 32 OxCal, 39, 40, 57, 74, 75, 119 paleolit, 78 palinologia, 86 PDB, 126 pelletron, 23 pH, 87 plateau, 50, 51, 52 postarzenie, 31, 87, 88, 127 poziom istotności, 42 Poznań, 133 prawdopodobieństwo, 26, 27, 28, 48 prawo rozpadu, 17 promieniowanie kosmiczne, 9, 16, 21 proton, 20 pyłek roślin, 86 Quantulus, 134 Radiocarbon, 131 rok zwrotnikowy, 13 rozkład Gaussa, 26 rozkład normalny, 26 rozkład Poissona, 48 ROZKŁAD.NORMALNY, 79 rozpad promieniotwórczy, 18 scyntylator, 25 sekwencja, 66, 75 sigma, 28, 29, 32, 56, 132 skrobia, 90 słońce, 19, 50 strukturalne węglany, 91 subiektywne, 49 średni czas życia, 11 średnia, 80 średnia ważona, 83 T>, 33 T1/2, 18 terminus ante quem, 74 tło, 33, 90 tryt, 21 upwelling, 60, 128 VIRI, 132 Waikato, 85 wartość oczekiwana, 28 warunkowe prawdop., 48 warwy, 37, 59 węglan diagenetyczny, 88 węglan strukturalny, 88 węglany, 92 wiggle matching, 55 wosk, 90 zanieczyszczenie, 83 zlodowacenie, 37, 50 żywica, 90

Strona główna Main page